معماری و نور
نور اولین شرط برای ادراک هر نوع بینایی است. در تاریکی مطلق نه فضا قابل مشاهده است، نه فرم و نه رنگ، زیبایی که به چشم ما می‌آید از پرتو نور و روشنایی است چرا که در تاریکی، زیبایی مفهومی ندارد. در طول حیات بشر در بین اغلب فرهنگ‌های اولیه‌ی بشر و در جوامعی با آداب و رسوم و عقاید مذهبی متفاوت، توجه بیش از اندازه به عنصر نور کاملا قابل مشاهده می‌باشد. در اغلب ادیان نور نماد عقل الهی و منشأ تمام پاکی ها و نیکی هاست و بیرون آورنده انسان از تاریکی جهل و تابیده شدن نور معرفت در وجودش می باشد. در نتیجه برای نمایش این مفهوم، در معماری اغلب بناهای مذهبی نور به عنوان عنصری آشکار و مستقل از سایر عناصر و مفاهیم به کار رفته در ساختمان به کار گرفته می شود، فضاهای عمیق و تاریک کلیساهای قرون وسطی و یا مساجد اسلامی که با عنصر نور مزین شده‌اند به خوبی قادر به انتقال یک حس روحانی و معنوی می‌باشند. در واقع زمانی که نور را به داخل فضاهای ساخته شده هدایت می‌کنیم نوعی ارتباط بین ساختمان و محیط خارج از آن ایجاد می‌کنیم. معماری و نور به اندازه‌ی جسم و روح به یکدیگر وابسته‌اند یکی برای زنده بودن و دیگری برای حضور مادی در این جهان به دیگری نیاز دارد و آن هنگام که نور بر جسم فضا جاری میشود هر دو جهان؛ مرئی ((وجود)) پیدا می‌کنند.
نور در معماری ایرانی
نور نه تنها نقش مهمی در تعیین ارزش عناصر معماری دارد بلکه یکی از عوامل مهم و تعیین کننده فضا نیز محسوب میشود. نور و معماری موضوعاتی جدایی ناپذیرند از این رو معماران نیز همواره در پی یافتن نوعی سازماندهی هستند تا بتوانند از نور طبیعی و مصنوعی بهترین استفاده را ببرند. برای درک هر چه بهتر ابعاد تأثیر نور در شکل گیری گونه های ساختمانی کافی است به سنت سازماندهی فضاهای سرپوشیده در اطراف حیاط مرکزی و یا به ایجاد فضاهای واسط نیمه روشن نظیر رواق و ایوان توجه کنیم. معماران ایرانی از گذشته دور به اهمیت نور در معماری پی برده و روش های هوشمندانه‌ای را برای استفاده از نور در ساختمان ابداع کرده‌اند به طور مثال در معماری ایرانی از نور به طور یکنواخت استفاده نشده و به کارگیری این عنصر طبیعی بسیار متنوع و متغیر بوده است. نورپردازی دینامیک، نور متغیر به لحاظ کمیت، جهت تابش و رنگ، موضوع کار معماران ایرانی بوده است. انواع کاربندی‌ها (تزئینات هندسی گنبدها)، ساختارهایی بوده‌اند که وظیفه عمده آن‌ها جذب نور و انعکاس آن به صدها شکل و ایجاد سایه روشن های متنوع و جذاب بوده است.
نور و روشنایی در معماری مدرن
در معماری مدرن، نگرش انسان به نور و عناصر طبیعی تغییر یافته است به طوریکه انسان امروزی به آسمان و اجرام آسمانی به چشم عنصری مقدس و ماورا طبیعت نمی‌نگرد و از نظر او نور، عنصری کاربردیست. در معماری مدرن، نور طبیعی، در بیشتر بناها بدون هیچ گونه تشریفات و مانعی از شیشه های ساده و بی رنگ عبور می‌کند و به فضا روشنایی و گرما می‌بخشد. مناسب‌ترین نوع نورپردازی محیط آن است که صفحات مختلف، روشنایی مورد نیاز محیط را در شرایط متفاوت تامین کنند. نورپردازی همچنین امکان تفکیک فضا را فراهم می‌آورد. در معماری مدرن با توجه به کاربری فضا و میزان نور مورد نیاز در فضا، از نور طبیعی و در غیر این صورت از نور مصنوعی، برای روشنایی محیط مورد نظر استفاده می شود. در معماری امروز، مبحث نورپردازی محیط، بسیار حائز اهمیت است، چرا که نور ایجاد شده در فضا باعث دگرگونی اساسی، فضای طراحی شده میشود و قدرت بیان و پویایی به فضای طراحی شده معمار می‌بخشد. علاوه بر خواص این چنینی نور، نورپردازی نیاز اساسی محیط محسوب می شود چرا که بدون وجود نور و روشنایی و عدم توانایی مشاهده پیرامون، معماری و خلق اثر، معنای خود را از دست می‌دهد. در ساختمان‌های امروزی، نور طبیعی مورد نیاز محیط داخلی بنا از دیوارها یا سقف تامین می شود.
